Het optimisme van Arjan van Arendonk
Het alledaagse bijzonder maken. Ordescheppen in de chaos. Dat zijn voor kunstenaar Arjan van Arendonk interessante uitgangspunten. Ook wil hij zichzelf voortdurend verrassen en vernieuwen. In zijn atelier in de voormalige sigarenfabriek Willem II in ’ s-Hertogenbosch transformeert hij bedrukte stoffen tot levens grote kunstwerken. Hij is zeer succes vol , maar blijft bescheiden. Het Groninger museum bood hem een hele etage om zijn werk tentoon te stellen. Voor Arjan van Arendonk geen reden om achterover te gaan zitten.
Een optimist, noemt Arjan van Arendonk zichzelf. Dat is ook te zien in zijn werk: geen donkere landschappen, maar vrolijke, felle kleuren, vogels en bloemen. Een ander terugkerend element is het rangschikken van vormen. “Orde scheppen in de chaos”, lacht hij. “Dat proberen we eigenlijk toch allemaal in ’t leven?” Dit jaar werd hij vijftig en zit hij vijfentwintig jaar in ’t vak. Zijn werken verkopen goed en hangen in vooraanstaande collecties. In het Groninger Museum kreeg hij in 2002 een hele etage tot zijn beschikking voor een eigen tentoonstelling.
Aan inspiratie heeft hij nog altijd geen gebrek. “Mooie dingen liggen vaak voor je neus. Het is alleen de kunst om het te zien en er niet klakkeloos over heen te stappen. Dingen die dichtbij zijn, verrassenvaak ’t meest, als je er tenminste voor open durft te staan. Ik kan bijvoorbeeld enorm genieten als ik in Rome voor het Colosseum sta. Dan denk ik ‘indrukwekkend’. Maar als ik even later door een zijstraatje slenter, word ik vaak nog meer geraakt door een alledaags tafereeltje. Uit dit soort gebeurtenissen haal ik inspiratie, zowel voor mijn werk als voor de manier waarop ik in het leven wil staan. Over kunst wordt vaak heel verkrampt gedaan. Vind ik onzin, ik hou het liever dicht bij mezelf.”
Kunstenaarsbolwerk in oude sigarenfabriek
Pal achter het centraal station van ’s-Hertogenbosch neemt de voormalige Willem II sigarenfabriek aan de Boschveldweg een prominente plaats in. Het oude, karakteristieke pand biedt nu onder andere een onderkomen aan verschillende kunstenaars en de kunststichting Artis. Het atelier van Arjan van Arendonk bevindt zich op de bovenste verdieping. Hoge ramen aan de voorgevel voorzien de grote ruimte van prachtig daglicht. “Ik werk hier graag. Dankzij de gemeente kunnen kunstenaars in dit pand voor weinig geld een atelier huren. Een terechte vorm van subsidie trouwens, want ’s-Hertogenbosch heeft een kunstacademie, maar een aantal jaren geleden ontstond er leegloop vanwege gebrek aan atelierruimte. Om kunstenaars in je stad te houden, moet je als gemeente wel meedenken en faciliteiten bieden.” De behoefte om naar de Randstad te verhuizen, heeft Arjan nooit gehad.
“Redelijk vlot nadat ik de academie had afgerond, kwam de Randstad al naar mij. Mijn werk werd snel bekender en inmiddels werk ik met goeie galeries en exposeer ik regelmatig door het hele land. Ik ben bovendien geen type dat graag openingsborrels in het circuit afloopt. Wel ben ik vaak in musea te vinden om werk van collega’s te bekijken.”
In elke stof duizend schilderijen
Hoewel Arjan van Arendonk een breed scala aan technieken beheerst, is het beschilderen van stof inmiddels al jaren zijn handelsmerk. “Ook dit is begonnen vanuit mijn drang om aan bestaande dingen iets toe te voegen waardoor een nieuwe interpretatie ontstaat. Ik werkte altijd al graag met hele basic materialen, zoals kartonnen dozen en houtblokken. Toen ik meer ging schilderen, gebruikte ik eerst foto’s en behang om te bewerken. Maar stof biedt veel meer mogelijkheden, behang is bijvoorbeeld erg kwetsbaar materiaal. Nadat ik al een tijdje zelf blouses maakte omdat ik in de winkel niks moois kon vinden, realiseerde ik me dat schilderen op stof oneindig veel kansen biedt. En dat klopt: ik werk al meer dan twintig jaar met stoffen en ontdek nog steeds nieuwe invalshoeken. Er ontstaan voortdurend nieuwe patronen, nieuwe ritmes. Echt, in elke stof zitten wel duizend schilderijen.”
Ter illustratie rolt de kunstenaar een aantal lappen stof uit op de grond. Hij wijst op een fletse lap met een ouderwets krullenmotief. “Kijk, vind ik dus oerlelijk qua kleur. Maar de golvende beweging in het motief is mooi. Door sommige stukjes stof zichtbaar te laten, andere te beschilderen en door het patroon en het ritme te veranderen, ontstaan een nieuw perspectief en een nieuw geheel.” Al gauw ligt de vloer bezaaid met zowel felgekleurde stoffen met woeste prints als met grauwe lappen uit grootmoeders tijd.
De resultaten van Arjans toepassingen zijn verbluffend: beschilderd krijgen de stoffen een totaal andere uitstraling en details worden eruit gelicht waardoor accenten verschuiven. Ook worden door middel van nieuwe rangschikking, herhalingen van elementen en onverwachte ordening nieuwe invalshoeken gecreëerd. In combinatie met het diverse technieken van schilderen die Van Arendonk gebruikt, lijken mogelijkheden inderdaad vrijwel oneindig.
Siliconen en slagroomspuiten
In zijn zoektocht naar nieuwe toepassingen heeft de Bossche kunstenaar inmiddels alle facetten die stoffen bieden, uitgeprobeerd. “Door accenten te leggen op inkt, kleur of figuratie ontdek je steeds nieuwe invalshoeken. Momenteel werk ik bijvoorbeeld met siliconen, waardoor nieuw reliëf ontstaat. Ook breng ik met een slagroomspuit verf met verdikkingsmiddel aan op motieven in de stof.” Om bijzondere stoffen te bemachtigen, bezoekt Arjan beurzen en speurt hij op internet naar buitenlandse adressen. Ook op vakantie stuit hij soms op juweeltjes. “Het grappige is dat ik inmiddels ook heb meegemaakt dat mensen mij benaderen omdat ze van mijn schilderijen weer stoffen willen maken. Zo wordt iedere keer iets nieuws toegevoegd aan de schakel. En dat is precies waar ik op hoop.” Ook initieert hij projecten om andere kunstenaars te prikkelen deel te nemen aan zijn kunstcyclus.
“Voor een tentoonstelling in museum Jan Cunen in Oss heb ik drie grote lappen aan elkaar genaaid en opgespannen. Vervolgens hebben verschillende kunstenaars op mijn uitnodiging iets toegevoegd. Na iedere ingreep ontstond er op die manier een nieuw kunstwerk, waar ik dan weer op reageerde. Er waren bezoekers die steeds speciaal terugkwamen om het vervolg te bekijken. Voor mij is zo’n samenwerking een enorme uitdaging.”
Het wilde kunstenaarsleven
Hoewel Van Arendonk in zijn jonge jaren als kunstenaar best ruige tijden beleefde, nam hij zijn vak altijd serieus. “Natuurlijk waren de krakerscène en de linkse cultuuruitingen destijds een inspiratiebron. Ook ik ging liftend naar Parijs om de kunstwereld als een spons op te zuigen. Maar wat ik doe, heb ik altijd als mijn vak en mijn werk beschouwd. Als iets waar je hard en gedisciplineerd voor moet werken. Ik heb een gezin met twee kinderen, ik ben bezeten van sport en in mijn vrije tijd zoek ik graag de natuur op. Wat ik nog wil bereiken? Ik blijf op zoek naar vernieuwing en verdieping. Naar het ultieme kunstwerk streef ik in ieder geval niet. Als je dat gemaakt hebt, ben je klaar. En dat ben ik gelukkig nog lang niet."
